Số 7 - Cuốn sách về đầu tư đầu tiên trên thế giới (Phần 1)

Có lẽ sẽ có rất nhiều bạn đọc khi đọc tiêu đề bài viết này sẽ nghĩ ngay tới những cuốn bất hủ như "Nhà Đầu tư Thông minh" và "Phân tích chứng khoán" của tác gia Benjamin Graham hay là những cuốn sách được các bậc huyền thoại đầu tư như Warren Buffett, Charlie Munger, Phillip Fisher chấp bút hoặc khuyên đọc. Những cuốn sách này đều có điểm chung là rất "Tây" và thật khó thấy có cuốn sách nào viết về tư tưởng đầu tư đúng đắn mà được viết ra bởi người Châu Á. Tuy nhiên có lẽ các bạn không thể ngờ rằng, những tư tưởng, góc nhìn trong các cuốn sách trên đều đã xuất hiện dưới một dạng thức khác trong một cuốn sách của người Châu Á viết ra từ cách đây hơn 2500 năm, tức là trước cả khi Chúa Jesus ra đời, cuốn sách đó mang tên...Binh Pháp Tôn Tử.

Đây là cuốn binh thư cổ xưa và có giá trị nhất thế giới, nó có giá trị tới nỗi mà Hoàng Đế Napoleon của Pháp - Người từng đánh đông dẹp bắc làm cả Châu Âu kinh sợ, sau khi thất trận và bị đày ra đảo Saint Helens và tình cờ được đọc đã phải vỗ tay khen ngợi và cảm thán rằng nếu ông ta mà được đọc cuốn binh thư này sớm hơn thì chắc đã không rơi vào hoàn cảnh hiện tại. Hoàng đế Đức Withem II - Người phát động Thế chiến thứ I về sau khi được đọc Binh pháp Tôn Tử cũng ngậm ngùi than thở rằng nếu ông được đọc cuốn sách này sớm hơn 20 năm thì nhất định đã không để đất nước tan nát vì bại trận như ngày hôm nay. Và chính Hoa Kỳ - Cường quốc quân sự số một thế giới thậm chí còn đưa Binh Pháp Tôn Tử vào làm tài liệu bắt buộc trong các giáo trình không chỉ về chiến lược quân sự mà còn cả chính trị, kinh tế, ngoại giao từ ngay sau Thế chiến thứ II.

Vâng, thật là hài hước khi nhận ra rằng mặc dù chúng ta vẫn luôn khen ngợi và học theo triết lý đầu tư của người Mỹ - nơi có thị trường đầu tư hấp dẫn bậc nhất thế giới với đủ thể loại cả lý thuyết lẫn kinh nghiệm thực hành vô cùng đồ sộ. Thì chính người Mỹ lại nhận ra giá trị đầu tư trong kho tàng kiến thức của người Châu Á chúng ta.

"Thương trường là chiến trường", đây là câu nói chẳng ai không biết, và các doanh nhân, các nhà đầu tư thì có lẽ đều đã trải qua đủ đắng cay ngọt bùi để thẩm thấu được trọn vẹn ý nghĩa thâm sâu của câu nói này. Chính vì vậy, nghệ thuật quân sự cũng chính là nghệ thuật kinh doanh và đầu tư. Muốn đầu tư giỏi, bạn phải hiểu biết về kinh doanh, và muốn vậy thì bạn nhất định phải am hiểu kiến thức về quân sự, vì đó sẽ chính là quy luật vận hành của kinh doanh.

Không để các bạn phải chờ đợi lâu hơn nữa, tôi sẽ dành ra rất nhiều công sức trong các bài viết tới để giới thiệu tóm lược nội dung của cuốn kỳ thư quân sự nổi tiếng nhất thế giới này, cũng như ứng dụng nó trong hoạt động đầu tư như thế nào.

BINH PHÁP TÔN TỬ

*************

Vài nét sơ qua về tác giả: Tôn Tử tên thật là Tôn Vũ - là nhà quân sự kiệt xuất sinh ra tại vùng Sơn Đông - Trung Quốc, sống vào thời Xuân Thu Chiến Quốc, hiện chưa rõ ngày sinh ngày mất của ông mà chỉ biết ông sống vào giai đoạn cuối thế kể VI, đầu thế kỷ V trước công nguyên, tức cùng thời đoạn với Khổng Tử. Giai đoạn này Trung Quốc bị các nước chư hầu chia năm xẻ bảy cát cứ thôn tính lẫn nhau bằng các cuộc chiến tranh đẫm máu liên miên không dứt và chính nhờ đó cùng với lịch sử chiến tranh từ thời nhà Hạ, nhà Thương truyền lại đã cho Tôn Vũ một khoảng thời gian đủ dài để ông có thể quan sát, nghiền ngẫm và đúc kết ra cuốn cổ binh thư vô giá mà tôi sắp gửi tới bạn đọc. Kể từ đó trở đi hàng ngàn vị tướng tài danh đã trở thành bậc môn đồ của Tôn Vũ, trong đó có lẽ nổi tiếng nhất chính là Khổng Minh Gia Cát Lượng, rồi còn Nhạc Phi, Lý Thế Dân, Mao Trạch Đông và cả hai vị đại tướng vĩ đại của Việt Nam là Trần Hưng Đạo và Võ Nguyên Giáp cũng đánh đâu thắng đó nhờ mang ơn lớn của Tôn Vũ năm nào. (Nói tới đây các bạn có lẽ sẽ liên tưởng tới vị cha già của đầu tư thế giới Benjamin Graham - người đã dành cả đời để đúc kết lại lịch sử đầu tư cả trăm năm của Hoa Kỳ trong thế kỷ XIX, XX mà sáng tạo ra lý thuyết đầu tư giá trị, đem luồng ánh sáng tri thức đầu tư đầy đủ và đầu tiên tới với thế giới và tạo ra vô số nhà đầu tư thành danh về sau này.)

Binh Pháp Tôn Tử được chia làm hai phần, vốn dĩ chắc các bạn đều đã nghe tới 36 kế của cuốn binh thư này nhưng tôi có lẽ xin phép được làm các bạn bất ngờ thêm một lần nữa khi mà 36 kế đó kỳ thực chỉ là phần hai của cuốn binh thư, là phần ứng biến cụ thể tư duy chiến lược quân sự trong các tình huống trên chiến trường. Còn tinh hoa của cuốn binh thư này lại nằm trọn vẹn ở phần một - 13 thiên binh pháp, nơi mà Tôn Tử sẽ dẫn chúng ta tới với thánh đường của nghệ thuật quân sự - nơi lưu giữ toàn bộ triết lý đúng đắn đã được kiểm chứng trong suốt 2500 năm qua về việc khi thực thi chiến tranh thì người làm vương, làm tướng phải hiểu biết và sở hữu những phẩm chất gì.

Chương 1: "Chương Kế"

Ở chương đầu tiên này Tôn Tử bàn về tổng quan thái độ tiếp cận của người làm vương, làm tướng đối với chiến tranh. Ông cho rằng chiến tranh là chuyện quốc gia đại sự, ảnh hưởng tới sinh tử tồn vong của cả một quốc gia và hàng triệu dân thường cho nên bậc vương, tướng phải soi xét cho kỹ 5 yếu tố: chính trị, thiên thời, địa lợi, tướng soái và pháp chế trong quân đội.

Ông cũng ngay lập tức thể hiện tư duy cẩn trọng khi nói thẳng về việc quân sự là hành động gian trá nhất trong các hành động gian trá: đánh được thì vờ không muốn đánh, không thể đánh lại vờ như rất hăng hái tiến công, địch tham lợi thì dùng lợi nhử, địch hỗn loạn thì thừa cơ tấn công, tướng địch nóng nảy thì ra khiêu khích, tướng địch khinh thường ta thì ta tâng bốc hắn, địch đoàn kết thì ly gián, địch mạnh thì ta tránh, dương đông kích tây làm địch trở tay không thể ngờ,...

Lời bàn chương 1:

Đầu tư cũng chính là chuyện đại sự tài chính, liên can tới sự an toàn về sức khỏe và tương lai của không chỉ một người mà còn là một gia đình và có thể là rất nhiều cổ đông và nhân viên khác, không thể không phân tích kỹ lưỡng. Một quyết định dốc sạch số tiền tiết kiệm để mua một mảnh đất đúng giai đoạn sốt nóng của một ông chồng thiếu năng lực sẽ rất dễ đẩy cả gia đình tới cảnh túng quẫn khổ sở, thậm chí biệt ly và hư hỏng con cái. Một dự án đầu tư được thông qua bởi một vị CEO nóng vội và tham lam cũng rất có thể ném bỏ biết bao tiền của quý giá của vô số cổ đông cùng gia đình họ xuống sông xuống bể. Hay như lịch sử gần 200 năm qua đã chứng minh, những giai đoạn suy thoái kinh tế, khủng hoảng kinh tế trầm trọng nhất đều bắt nguồn từ tâm lý hung hăng quá đà mà thiếu suy xét của hàng ngàn hàng vạn nhà đầu cơ - những vị tướng trên chiến trận đầu cơ. Họ huy động vốn quá dễ dàng trong những giai đoạn lãi suất thấp và cho vay kiểm duyệt lỏng lẻo cũng như tướng quân tuyển mộ binh sỹ quá đơn giản, họ mang quân đi chém giết lẫn nhau đổi lại là cả đất nước chìm trong bi thương ai oán.

Vậy nên nếu chúng ta đã xác định mình là một Nhà Đầu Tư, thì phải hiểu mình đang là một vị tướng ra trận, mỗi đồng vốn mình có ngày hôm nay đều là một người lính anh dũng thiện chiến. Mình có nghĩa vụ gia tăng sức mạnh quân đội, bảo vệ sự toàn vẹn và bổ sung sỹ số để tham chiến dành được mục đích đã đề ra.

Sau khi cân nhắc chỉnh sửa, tôi cho rằng Nhà Đầu Tư rất nên cân nhắc năm vấn đề theo thứ tự sau:

1. Chính trị: Thể chế chính trị và các quyết sách vĩ mô sẽ ảnh hưởng vô cùng lớn tới tiềm năng phát triển sản xuất kinh doanh và kinh tế của đất nước cũng như môi trường đầu tư. Một thể chế chính trị dân chủ, tự do, nhiều ưu đãi từ chính phủ sẽ là điều kiện lý tưởng cho phát triển kinh tế, từ đó phát triển đầu tư. Ngược lại, chính trị yếu kém, dân chủ không mạnh, cơ chế xin cho còn nặng và tham nhũng lãng phí còn nhiều thì rất khó cho nhà đầu tư phát triển dù anh ta có giỏi tới cỡ nào.
2. Chính sách ưu đãi đầu tư: Điều kiện đầu tư có tiện lợi không, chính sách đầu tư bao gồm từ cả việc ứng dụng công nghệ vào đầu tư, chuyển tiền, rút tiền, lệ phí và thuế có ưu đãi nhà đầu tư và dễ dàng, nhanh chóng không? Thị trường chứng khoán, nhà đất, và các thị trường đầu tư khác có được điều chỉnh bởi luật pháp rõ ràng, minh bạch không?
3. Thiên thời: Cân nhắc các ngành nghề muốn đầu tư là ngành nghề thiết yếu hay mang nặng tính chu kỳ. Trong tương lai gần và xa có thể gặp các bất lợi hoặc động lực nào? Người nhìn thấy thiên thời bằng một khả năng nhìn xa trông rộng sẽ luôn là người dễ thành công hơn tất cả.
4. Mô hình kinh doanh: Dễ hiểu, hiệu quả, dễ quản lý, lợi nhuận cao và chi phí thấp không?
5. Lãnh đạo: Năng lực cao, trung thực, hành động vì lợi ích cổ đông không? Yêu thương, đối xử tử tế với nhân viên, với đối tác kinh doanh và với cộng động xung quanh hay không?

Đầu tư và kinh doanh tiềm ẩn rất nhiều hành động gian trá và các quy luật trái ngược với tư duy thông thường, và thị trường chính là kẻ thù mưu mô xảo quyệt và nguy hiểm chực chờ chúng ta mỗi ngày. Khi ông ta nói rằng người người nhà nhà nên đầu tư đi vì đất đang sốt, tiền ảo đang sốt, lan đột biến đang sốt, chứng khoán đang sốt, vàng đang sốt thì kỳ thực là ông ta đang mưu tính để bày một trận địa cực kỳ khổng lồ, khi cảm thấy quy mô đã đủ với lòng tham của mình thì ông ta chỉ cần xua tay một cái, toàn bộ gia sản của các nhà đầu cơ thiếu cẩn trọng sẽ không cánh mà bay, thất bại thảm hại.

Tôi không rõ ngài Warren Buffett đã đọc Binh Pháp Tôn Tử chưa nhưng ông đã nói một câu đúc kết cực hay về sự gian trá tiềm tàng trong đầu tư mà có lẽ nếu Tôn Tử sống dậy cũng phải vỗ tay gật đầu khen hay: "Hãy sợ hãi khi người khác tham lam và hãy tham lam khi người khác sợ hãi."

Chương 2: "Tác Chiến"

Chương này Tôn Tử chủ yếu bàn luận về quan niệm "nhanh" và "chậm" trong chiến tranh. Ông luận giải rằng nếu đã là người đi tấn công thì phải "đánh nhanh thắng nhanh" vì phải huy động một lực lượng lớn đi hành quân xa, mang theo một khối lượng lớn trang thiết bị, lương thực thực phẩm, vũ khí dẫn tới việc càng đánh nhau lâu ngày sẽ càng tốn kém tài vật và gây mệt mỏi cho mọi người. Chưa kể tới việc nếu tiến công lâu ngày mà không đạt hiệu quả sẽ dễ dẫn tới dao động lòng quân, chán nản, nhớ nhà, thiếu thốn lương thực, tự ta nếu không rút quân sẽ nảy sinh muôn trùng khó khăn, lúc này quân địch chỉ cần phản kích nhẹ nhàng cũng có thể thể khiến quân ta đại bại nhanh chóng.

Ngược lại, nếu ta là người bị tấn công, phải chống đỡ các cuộc tiến công như triều dâng thác đổ thì cốt là phải xây dựng thành lũy kiên cố, tích lũy và gia tăng lương thảo, đạn dược, quân số, chủ động nâng cao khả năng phòng thủ rồi chờ đợi quân địch dao động tâm lý là có thể từng bước chia cắt, phản kích, tiêu diệt và dành thắng lợi. 

Vậy nên ta thường thấy Napoleon và Hitler khi đem quân xâm lược nước Nga, Mông Cổ đem quân xâm lược Việt Nam đều muốn thần tốc tiến công, tìm quân đội chủ lực của đối phương để đánh một trận giải quyết xong cả cuộc chiến. Nhưng người Nga và người Việt Nam thì lại thừa hiểu nghệ thuật chiến tranh, phàm làm người bị tấn công thì chỉ cốt phòng thủ cho chắc chắn rồi quân địch lâu ngày ắt gặp rối loạn, vận chuyện lương thực trang thiết bị xa xôi lâu ngày ắt tiêu hao nhiều tài lực, phản công nhẹ nhàng là Napoleon, Hiter và đại quân Mông Cổ đều tháo chạy tan tác.

Tôn Tử cũng nhấn mạnh phận làm tướng phải biết tác chiến linh hoạt, huy động nguồn lực trong dân chúng ngay tại nước sở tại thay vì lúc nào cũng chờ đợi nguồn lực từ mẫu quốc. Trong lúc đánh trận phải biết thương quân như con, trao thưởng hợp lý để khích lệ lòng quân, có như vậy thì trên dưới mới đồng lòng và thành công mới có cơ sở.

Lời bàn chương 2:

Vậy thì Nhà Đầu Tư có thể học được gì ở đây? Theo tôi thì trước tiên, chúng ta có thể xem đây là bí kíp tránh xa sự lừa đảo.

Hàng tháng, các bạn có thể nhận được vô số cuộc gọi cũng như cuộc gặp mặt bất chợt để mời chào các cơ hội đầu tư hấp dẫn, sinh lời từ vài chục đến cả hơn trăm phần trăm một năm. Điểm chung trong các sự vụ này là các câu nói kiểu như:

"Anh chị nên suy nghĩ nhanh rồi chốt xuống tiền tham gia vì cơ hội này nóng lắm rồi, em sợ chỉ chiều nay thôi là người khác đã chiếm mất chỗ của anh chị rồi"

Đây về bản chất là những tay lừa đảo đang đóng vai kẻ chinh phạt, muốn đánh nhanh thắng nhanh. Chúng sẽ không bao giờ đủ kiên nhẫn để bỏ ra quá nhiều công sức theo đuổi quá nhiều con mồi, mỗi con mồi là các nhà đầu cơ thiếu cẩn trọng sẽ bị chúng gây sức ép liên tục, khiêu khích liên tục để "xuất thành ứng chiến", và chúng chỉ đợi có vậy để lợi dụng sĩ khí đang hăng hái quyết một trận "sống mái" với chúng ta, thật đáng tiếc khi đó chúng ta đã thua ngay từ khi đồng ý "xuất thành ứng chiến" theo ý bọn chúng. Vậy nên, mỗi khi ai đó giục bạn phải nhanh lên không cơ hội làm giàu sẽ trôi qua mất thì việc duy nhất các bạn nên làm là đóng cửa cho chặt, mặc chúng gào thét, chúng sẽ mệt mỏi và từ bỏ thôi.

Còn về phần những Nhà Đầu Tư - những người tử tế không bao giờ mang trong mình tư duy thôn tính để bức hại lợi ích của người khác mà luôn hy vọng vào một cuộc giao dịch "win - win"* cho cả hai bên thì chúng ta sẽ chẳng việc gì phải vội vàng cả. Nếu chúng ta đầu tư tiền của vào một mảnh đất, thì chúng ta sẽ giàu lên bền vững nhất khi mảnh đất đó tự nó gia tăng được giá trị, việc này chỉ có thể xảy ra khi thu nhập trung bình của người dân khu vực đó tăng làm gia tăng nhu cầu đất ở hoặc là gần đó sắp có quy hoạch chính xác của một dự án khu công nghiệp, khu đô thị sầm uất của một chủ đầu tư uy tín, điều này làm tăng lưu thông hàng hóa, tăng nhu cầu mua sắm, vui chơi giải trí thì miếng đất của chúng ta mới tăng giá trị được chứ.

Hay như chúng ta đầu tư vào một công ty, thì chúng ta giàu lên thật sự chỉ khi công ty đó làm ra nhiều tiền hơn, lợi nhuận lớn hơn, tăng trưởng nhanh hơn. Điều này sẽ cần công ty bỏ công sức nghiên cứu thêm sản phẩm đột phá mới, xây dựng khả năng bán hàng thiện chiến hơn, củng cố văn hóa công ty lành mạnh hơn giữa người với người. Hay may mắn hơn nữa thì công ty đã gặp phải một cơ hội trời cho giúp nhu cầu đối với sản phẩm của công ty tăng bằng lần.

Các bạn ạ, miếng đất các bạn mua, công ty các bạn vừa đầu tư khi đó sẽ giúp bạn giàu lên thật đó. Nhưng việc đó cần có THỜI GIAN, thậm chí là THỜI GIAN RẤT DÀI.

Các bạn cần bỏ ngay cái tư duy làm giàu nhanh chóng, nó chẳng khác gì cái tư duy "đánh nhanh thắng nhanh" của các kẻ xâm lược và cướp bóc cả. Vì khi đó, chẳng ai biết đại họa gì đang đợi các bạn ở phía trước đâu.

Ngoài ra, Tôn Tử cũng giúp chúng ta hình dung được các đặc điểm thường thấy của một vị CEO tài năng - người sẽ sử dụng tiền bạc của chúng ta làm nguồn lực một cách hiệu quả. Đó nhất định phải là một người biết cách huy động vốn từ các cổ đông thay vì thường xuyên bắt buộc phải đi vay mượn ngân hàng với chi phí lãi vay đắt đỏ. Họ cũng là người biết chia sẻ lợi ích với nhân viên và cổ tức với cổ đông để hình thành nên một mối quan hệ công bằng, hữu hảo và đoàn kết. Điều này tuy đơn giản nhưng lại là tiêu chí dễ nhận thấy nhất về sự tử tế của một công ty và của một ban lãnh đạo. Chính bản thân tôi cũng hay nhìn vào chính sách cổ tức của một công ty trước tiên để đánh giá về mức độ tử tế của một ban giám đốc, từ đó biết được phần nào về sự an toàn cho bản thân mình có được đảm bảo không khi hợp tác với những vị lãnh đạo như vậy. 

(Còn tiếp...)

*: Tư duy đôi bên cùng có lợi.